Zihinsel
Gelişim ve Oyun!

Çocuğunuzla oyun oynamanın, onun zihinsel gelişimi üzerindeki etkisini hiç merak ettiniz mi? 1920'lerde Ch. Bühler ve H. Hetzer, oyunun bilgi ve düşünme gelişimi üzerindeki etkisini araştırdılar. Ünlü psikolog Piaget ise, oyunun çocukların zihinsel gelişimindeki rolünü detaylı bir şekilde inceledi. Piaget, çocuk oyunlarının belirli seviyelerde oluştuğunu ve bu sürecin iki temel ilkeye dayandığını ifade etti: Asimilasyon ve akommodasyon.

Asimilasyon ve Akommodasyon Nedir?

Asimilasyon: Çocuğun, deneyimlerini ve yaşadıklarını kendi düşünce ve davranış yapısına entegre etmesidir. Yani, çocuğun dikkati güvenilir objeler üzerinde yoğunlaştırmasıdır. Akommodasyon: Çocuğun çevresine uyum sağlayarak, çevrenin sunduklarına tepki verme yetisini geliştirmesidir.

Piaget'ye göre, bu temel zihinsel fonksiyonlar farklı hızlarda gelişir ve farklı gelişim dönemlerinde farklı önem kazanır. Yeni doğan bebekler oyun oynamazken, küçük çocuklar sürekli oyun oynar. Yaş ilerledikçe oyun süreleri uzar. Örneğin, Bühler ve Hetzer'in araştırmalarına göre, 2-4 aylık bebekler uyanık oldukları sürenin %9'unu oyunla geçirirken, 7-8 aylık bebeklerde bu süre %50'ye, 11-12 aylık bebeklerde ise %75'e yükselir. Ancak 7-8 yaşlarında oyuna ayrılan süre azalır. Piaget, bu durumu davranışlara akommodasyonun hakim olması ile açıklar.

Piaget'in Tanımladığı Üç Tür Oyun

1. Alıştırma Oyunları: İlk iki yaşta çocuk, kaslarıyla yaptığı hareketleri oyun şeklinde tekrarlar. Örneğin, 4 aylıkken yakınındaki objeleri yakalar, sallar, ileri geri hareket ettirir ve sonunda atmayı ve tekrar almayı öğrenir. Bu oyunlar, çocuğun çevresine hakim olma güdüsünü tatmin eder ve ileriki yıllarda başarı güdüsünün temelini oluşturur.

2. Sembolik Oyunlar: 1 yaş 6 ay ile 2 yaş arasında başlar. Bu oyunlarda çocuk, çevresindeki objeleri farklı anlamlarla kullanır ve hayal dünyasında yaşar. Örneğin, boş bir fincandan kahve içiyormuş gibi yapar veya bir kutuyu kasa olarak kullanır. Üç yaşında bu tarz sembolleştirme, çocuğun bir fantezi dünyasında yaşadığı izlenimini verir.

3. Kurallı Oyunlar: Piaget'ye göre mantıklı düşünme, sadece nesnelerle ilgilenme ile değil, diğer çocuklarla oynama ile gelişir. Birlikte çalışma, bir grup içinde çaba sarf etme ve birlikte konuşma, zihinsel gelişim için önemlidir. Kurallı oyunlarda çocuk, kurallara uymayı ve bu kurallar doğrultusunda sosyal normlara uygun davranmayı öğrenir.